Interpretacja indywidualna po wyroku sądu – stanowisko prawidłowe - Interpretacja

Interpretacja indywidualna po wyroku sądu – stanowisko prawidłowe - Interpretacja - null

Temat interpretacji

Interpretacja indywidualna po wyroku sądu – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

1) ponownie rozpatruję sprawę Państwa wniosku, który wpłynął 31 stycznia 2024 r., uzupełnionego pismem z 11 marca 2024 r. – uwzględniam przy tym wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 13 listopada 2024 r. sygn. akt I SA/Gd 580/24,

2) stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

31 stycznia 2024 r. wpłynął Państwa wniosek ORD-IN o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia:

- czy sprzedaż przez Fundację samochodów i zegarków z Kolekcji będzie podlegać opodatkowaniu VAT,

- czy Fundacji przysługuje prawo do odliczenia VAT z faktur dokumentujących zakupy związane z utrzymaniem Kolekcji.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 11 marca 2024 r.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Fundacja rodzinna (dalej zamiennie „Wnioskodawca” lub „Fundacja”) jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. Wynika to z faktu, że Fundacja jest właścicielem nieruchomości użytkowych i uzyskuje przychody z najmu, które są opodatkowane 23 proc. stawką VAT. Beneficjentami Fundacji są osoby fizyczne.

Fundator Fundacji jest właścicielem: 1) kolekcji samochodów (dalej „Kolekcja samochodów”, 2) kolekcji zegarków (dalej „Kolekcja zegarków”). Kolekcja samochodów oraz Kolekcja zegarków dalej określane są jako „Kolekcje”. Kolekcja samochodów składa się z samochodów o wartości zabytkowej lub kolekcjonerskiej (wyprodukowanych w niewielkiej liczbie egzemplarzy, wyjątkowe wersje itp.). Kolekcja zegarków składa się z zegarków o wartości zabytkowej lub kolekcjonerskiej (wyprodukowanych w niewielkiej liczbie egzemplarzy, wyjątkowe wersje itp.).

Fundator Fundacji wniesie Kolekcje do Fundacji w drodze darowizny lub w tytułem mienia wnoszonego na powiększenie funduszu założycielskiego. Przedmioty składające się na Kolekcje nie będą traktowane jako przedmioty codziennego użytku. Beneficjenci będą mogli z nich nieodpłatnie korzystać w sytuacjach wyjątkowych, np. wypożyczyć dany egzemplarz zegarka na wyjątkową uroczystość, w której będą brać udział. Samochody składające się na Kolekcję samochodów nie będą użytkowane na co dzień.

Beneficjenci od czasu do czasu będą z nich korzystać w sposób hobbystyczny lub reprezentacyjny, np. samochody będą mogły być im udostępniane w celu wzięcia udziału w wyjątkowej uroczystości albo rajdzie samochodów zabytkowych. Priorytetem będzie jednak bezpieczeństwo Kolekcji oraz zachowanie składników kolekcji w jak najlepszym stanie technicznym. Fundacja powinna bowiem zarządzać mieniem w interesie beneficjentów, starając się, aby wartość mienia rosła. Fundacja będzie dbać o to, żeby samochody były wystawiane na różnego rodzaju pokazach i targach, ponieważ ma to korzystny wpływ na ich wartość (wartość samochodów kolekcjonerskich w znacznej mierze zależy od historii danego egzemplarza oraz tego, czy jest on znany innych kolekcjonerom). W związku z posiadaniem Kolekcji oraz jej udostępnianiem beneficjentom Fundacja będzie ponosić różnego rodzaju koszty. W przypadku samochodów będą to przede wszystkim: koszty garażowania, koszty remontów i serwisowania, koszty transportu samochodów na pokazy i inne imprezy, koszty ubezpieczenia. W przypadku zegarków koszty utrzymania będą niższe. Także w tym przypadku konieczne jest jednak zapewnienie odpowiednich warunków przechowywania (zapewnienie odpowiedniej temperatury, wilgotności, zabezpieczenie przed kradzieżą) oraz okresowe serwisowanie, a także ubezpieczenie.

W przyszłości, Fundacja od czasu do czasu będzie podejmować decyzję o sprzedaży poszczególnych eksponatów z Kolekcji. Przy podejmowaniu tych decyzji będą brane pod uwagę różne czynniki, w szczególności możliwość/konieczność uzyskania środków finansowych na funkcjonowanie Fundacji (np. sfinansowanie świadczeń dla beneficjentów w formie finansowania nauki lub leczenia) oraz możliwość uzyskania korzystnej ceny sprzedaży. W związku z opisanym zdarzeniami przyszłymi Wnioskodawca ma wątpliwości co do zasad rozliczania podatku od towarów i usług (dalej „VAT”).

W piśmie uzupełniającym z 11 marca 2024 r. uzupełnili Państwo opis sprawy i wyjaśnili co następuje:

W wezwaniu Dyrektor KIS wskazał, że: „Fundację Rodzinną tworzy się w celu zachowania aktywów i mienia dla potrzeb rodziny” i wskazał na konieczność uzupełnienia poniższych kwestii.

1) Czy taki jest cel Państwa Fundacji?

Zgodnie ze statutem Fundacja została utworzona w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Statut określa zatem cele w sposób tożsamy, jak Ustawa o Fundacji rodzinnej. W ocenie Wnioskodawcy sformułowanie „gromadzenie mienia” ma charakter nieco szerszy niż „zachowanie aktywów i mienia’’. Działania w celu „gromadzenia mienia” obejmują bowiem także te, których celem jest zwiększenie jego wartości (z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z Ustawy o fundacji rodzinnej).

W statucie wskazano również, że Fundacja zarządza we własnym imieniu posiadanym majątkiem i zapewnia jego ochronę, w szczególności nabywa prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciąga zobowiązania, pozywa i jest pozywana.

Wśród szczegółowych celów Fundacji wskazano spełnianie świadczeń na rzecz beneficjentów poprzez:

- zapewnienie środków utrzymania dla beneficjentów, w tym w szczególności zapewnienia zamieszkania, wyżywienia oraz pokrycia innych kosztów niezbędnych do pokrywania bieżących i zwyczajowych wydatków życia codziennego (media, opłaty telekomunikacyjne, opłaty publicznoprawne etc.);

- ustanawianie ograniczonych praw rzeczowych na rzecz beneficjentów;

- udostępnienie i oddawanie do korzystania beneficjentom mienia [to jest w szczególności nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego gruntów (zarówno niezabudowanego jak i z własnością stanowiących odrębną nieruchomość budynków, budowli i urządzeń), spółdzielczych własnościowych praw, ekspektatyw odrębnej własności lokali i innych rzeczy];

- zapewnienie środków na kształcenie beneficjentów;

- finansowanie wyjazdów zagranicznych beneficjentów;

- zapewnienie środków na leczenie beneficjentów;

- zapewnienie środków w celu dokonywania co miesięcznych świadczeń pieniężnych na rzecz beneficjentów;

- zapewnienie środków godnego pochówku beneficjentów, zapewnianie środków, w celu pielęgnowania pamięci po zmarłych beneficjentach.

W statucie Fundacji wskazano m.in., że Fundacja może nabywać majątek w dowolny sposób, w tym w szczególności:

- w drodze darowizn od Fundatora, beneficjenta lub dowolnych osób trzecich,

- w drodze nabycia składników majątku finansowanego z zysku z prowadzonej działalności gospodarczej,

- w formie nagród, konkursów, dotacji, dofinansowań.

W statucie Fundacji wskazano również, że Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów statutowych oraz w zakresie dozwolonym przez Ustawę o fundacji rodzinnej. Osiągnięty zysk Fundacja Rodzinna przeznacza na cele statutowe. W zakresie działalności gospodarczej Fundacja prowadzi gospodarkę finansową i ewidencję księgową zgodnie z obowiązującymi w tym względzie przepisami.

W statucie Fundacji wskazano, że dla pozyskiwania środków finansowych na realizację celów Fundacja może m.in. prowadzić działalność gospodarczą w następującym zakresie:

- zbywanie mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia,

- najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie,

- przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach,

- nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze.

Wnioskodawca wskazuje, że w ramach gromadzenia mienia Fundacja będzie zwiększać kolekcje o nowe eksponaty, czyli będzie kupować samochody i zegarki.

2) Czy mienie („kolekcja samochodów", „kolekcja zegarków”) wniesione do Fundacji zostało wniesione w celu zbycia tego mienia?

Wniosek dotyczy zdarzenia przyszłego. Mienie („kolekcja samochodów”, „kolekcja zegarków”) nie zostało jeszcze wniesione do Fundacji.

Mienie nie zostanie wniesione do Fundacji w celu zbycia. Należy wyjaśnić, że zgromadzenie kolekcji wymagało od Fundatora poświęcenia wielu sił i środków finansowych. Było to przede wszystkim realizowanie pasji Fundatora.

Fundator chciałby, aby kolekcje te przetrwały dla kolejnych pokoleń. Jednocześnie chciałby umożliwić beneficjentom realizację tej samej pasji, np. poprzez czasowe udostępnianie im eksponatów.

Co do zasady Fundator nie chciałby, aby jego spadkobiercy dokonali podziału Kolekcji i sprzedali poszczególne eksponaty. Nie chciałby również, aby między spadkobiercami doszło do sporów na tym tle. Z tego względu Fundator postanowił wnieść Kolekcje do Fundacji. W ocenie Fundatora instytucja Fundacji rodzinnej wpisuje się w jego cele. Jednym z tych celów jest: zachowania zebranych przez Fundatora kolekcji.

Za życia Fundatora Fundacja, co do zasady, nie zamierza zbywać eksponatów z kolekcji. Należy bowiem podkreślić, że Fundacja prowadzi działalność gospodarczą w zakresie najmu nieruchomości i to z niej zamierza uzyskiwać zyski na finansowanie funkcjonowania Fundacji oraz świadczenia dla beneficjentów.

We wniosku Fundacja wyjaśniła, że Fundacja od czasu do czasu będzie podejmować decyzję o sprzedaży poszczególnych eksponatów z Kolekcji. Przy podejmowaniu tych decyzji będą brane pod uwagę różne czynniki, w szczególności możliwość/konieczność uzyskania środków finansowych na funkcjonowanie Fundacji (np. sfinansowanie świadczeń dla beneficjentów w formie finansowania nauki lub leczenia) oraz możliwość uzyskania korzystnej ceny sprzedaży.

Należy zatem sprecyzować, że sprzedaż eksponatów za życia Fundatora nie jest planowana. Może wystąpić tylko w nadzwyczajnych okolicznościach (przedstawionych w odpowiedzi na kolejne pytanie). Celem Fundacji jest bardziej rozbudowa kolekcji niż zmniejszanie ogólnej liczby lub ogólnej wartości eksponatów.

Obecnie trwają prace nad doprecyzowaniem statutu Fundacji i jako jeden z celów zostanie wskazane utrzymanie oraz rozbudowa Kolekcji w celu umożliwienia korzystania z niej przez obecnych i przyszłych beneficjentów.

Fundacja podkreśla, że nie jest jej celem zbywanie kolekcji w przewidywalnym okresie, czyli za życia Fundatora.

3) Czy w Statucie Fundacji Rodzinnej (...) określono w sposób precyzyjny w jakich okolicznościach i w jakich przypadkach będzie dochodziło do sprzedaży przedmiotów kolekcjonerskich?

Obecnie statut nie zawiera takich postanowień. Do czasu ich wprowadzenia przedmioty z Kolekcji nie będą przedmiotem sprzedaży.

Obecnie trwają prace nad doprecyzowaniem statutu m.in. w tym zakresie. Do statutu zostanie wprowadzony zapis, że sprzedaż przedmiotu kolekcji może nastąpić:

- gdy sytuacja finansowa Fundacji będzie wymagać pozyskania środków na funkcjonowanie Fundacji lub finansowanie świadczeń dla beneficjentów, albo

- Fundacji zostanie przedstawiona wyjątkowo korzystna oferta zakupu danego przedmiotu - na kwotę znacznie wyższą niż wycena wynikająca z cenników i wycen.

Należy wyjaśnić, że rynek kolekcjonerskich samochodów i zegarków rządzi się swoimi, dość specyficznymi zasadami. Zdarzają się sytuacje, gdy dany kolekcjoner poszukuje ściśle określonego modelu samochodu lub zegarka ze względów emocjonalnych (np. on lub ktoś z jego rodziny posiadał taki przedmiot w przeszłości) i oferuje kwotę wykraczającą poza standardową wycenę i cenniki (mające zastosowanie, gdy czynnik emocjonalny nie ma zastosowania). W ocenie Fundacji przyjęcie takiej oferty będzie się mieściło w pojęciu zarządzania mieniem Fundacji. Należy jednak zaznaczyć, że takie sytuacje mają miejsce niezwykle rzadko.

Jednocześnie Fundacja wyjaśnia, że jako jeden z celów Fundacji w jej statucie zostanie wskazane utrzymanie oraz rozbudowa Kolekcji w celu umożliwienia korzystania z niej przez obecnych i przyszłych beneficjentów.

4) Czy przedmioty z kolekcji samochodów i zegarków będą udostępniane odpłatnie, jeśli tak to komu i na jakich zasadach?

Nie. Fundacja nie przewiduje odpłatnego udostępniania samochodów lub zegarków z Kolekcji.

5) Czy ww. przedmioty z kolekcji będą wykorzystywane przez Fundację do wykonywania czynności opodatkowanym podatkiem VAT?

Przedmioty z kolekcji będą przez Fundację wykorzystywane tylko poprzez nieodpłatne użyczanie beneficjentom. Jak wskazano we wniosku przedmioty składające się na Kolekcje nie będą traktowane jako przedmioty codziennego użytku. Beneficjenci będą mogli z nich nieodpłatnie korzystać w sytuacjach wyjątkowych, np. wypożyczyć dany egzemplarz zegarka na wyjątkową uroczystość, w której będą brać udział. Samochody składające się na Kolekcję samochodów nie będą użytkowane na co dzień. Beneficjenci od czasu do czasu będą z nich korzystać w sposób hobbystyczny lub reprezentacyjny, np. samochody będą mogły być im udostępniane w celu wzięcia udziału w wyjątkowej uroczystości albo rajdzie samochodów zabytkowych. Priorytetem będzie jednak bezpieczeństwo Kolekcji.

Należy zwrócić uwagę, że zadane pytanie („Czy ww. przedmioty z kolekcji będą wykorzystywane przez Fundację do wykonywania czynności opodatkowanym podatkiem VAT?”) nie jest pytaniem o opis zdarzenia przyszłego, ale o ocenę prawno-podatkową zdarzenia przyszłego. Wnioskodawca może na nie zatem odpowiedzieć jedynie jako uzupełnienie uzasadnienia swojego stanowiska (co nastąpiło w dalszej części niniejszego pisma).

6) Czy przedmioty z kolekcji wystawiane na pokazach, targach będą reklamowały w jakikolwiek sposób działalność Fundacji, czy będą kształtowały wizerunek Fundacji, będą ją promowały?

Nie. Fundacja prowadzi działalność gospodarczą z zakresu wynajmu nieruchomość. Natomiast samochody będą brały udział w pokazach i targach, które są imprezami z branży motoryzacyjnej. Samochody będą wystawiane na różnego rodzaju pokazach i targach, ponieważ ma to korzystny wpływ na ich wartość (wartość samochodów kolekcjonerskich w znacznej mierze zależy od historii danego egzemplarza oraz tego, czy jest on znany innym kolekcjonerom), a więc również wartość całej kolekcji. W ocenie Fundacji jest to istotny element zarządzania mieniem Fundacji, czyli dbania, aby wartość rynkowa mienia Fundacji była jak najwyższa.

7) Z opisu sprawy wynika, że cyt. „W przyszłości, Fundacja od czasu do czasu będzie podejmować decyzję o sprzedaży poszczególnych eksponatów z Kolekcji”, zatem należy wyjaśnić czy sprzedaż eksponatów z Kolekcji będzie miała charakter ciągły i zarobkowy?

Fundacja precyzuje, że za życia Fundatora nie planuje sprzedaży przedmiotów z Kolekcji. W tym okresie takie transakcje, o ile wystąpią, będą miały charakter incydentalny, nie częściej niż jedna na dwa lata i tylko w przypadku wystąpienia jednego z następujących przypadków:

- gdy sytuacja finansowa Fundacji będzie wymagać pozyskania środków na funkcjonowanie Fundacji lub finansowanie świadczeń dla beneficjentów, albo

- Fundacji zostanie przedstawiona wyjątkowo korzystna oferta zakupu danego przedmiotu - na kwotę znacznie wyższą niż wycena wynikająca z cenników i wycen.

Wnioskodawca wyjaśnia, że wystąpienie którejkolwiek z tych sytuacji wydaje się mało prawdopodobne. Działalność Fundacji jest bowiem finansowana z najmu nieruchomości.

Wolą Fundatora jest, żeby takie zasady działania były kontynuowane także w dalszej przyszłości.

Należy zwrócić uwagę, że zadane pytanie („(...) czy sprzedaż eksponatów z Kolekcji będzie miała charakter ciągły i zarobkowy?”) nie jest pytaniem o opis zdarzenia przyszłego, ale o ocenę prawno-podatkową zdarzenia przyszłego w kontekście art. 15 ust. 2 Ustawy o VAT. Wnioskodawca może na nie zatem odpowiedzieć jedynie jako uzupełnienie uzasadnienia swojego stanowiska (co nastąpiło w dalszej części niniejszego pisma).

8) Proszę wyjaśnić jaki jest stan ilościowy kolekcji: tzn. ile samochodów oraz zegarków Państwo posiadają w swojej kolekcji?

Fundator wniesie do Fundacji 5 zegarków.

Wnioskodawca precyzuje, że Fundator wniesie do Fundacji 5 pojazdów samochodowych w rozumieniu Ustawy o VAT (cztery samochody oraz jeden motocykl).

Wnioskodawca precyzuje, że stosowane we Wniosku określenie „samochód” oznacza pojazd samochodowy (czyli samochody oraz motocykl).

9) Jaka będzie powtarzalność tych czynności, tzn. np. ile zostanie sprzedanych samochodów i zegarków w ciągu jednego roku?

Fundacja precyzuje, że za życia Fundatora nie planuje sprzedaży przedmiotów z Kolekcji. W tym okresie takie transakcje będą miały charakter incydentalny, nie częściej niż jedna na dwa lata i tylko w przypadku wystąpienia jednego z następujących przypadków:

- gdy sytuacja finansowa Fundacji będzie wymagać pozyskania środków na funkcjonowanie Fundacji lub finansowanie świadczeń dla beneficjentów, albo

- Fundacji zostanie przedstawiona wyjątkowo korzystna oferta zakupu danego przedmiotu - na kwotę znacznie wyższą niż wycena wynikająca z cenników i wycen.

Wnioskodawca wyjaśnia, że wystąpienie którejkolwiek z tych sytuacji wydaje się mało prawdopodobne. Działalność Fundacji jest bowiem finansowana z najmu nieruchomości.

10) Ile tych eksponatów będzie przedmiotem sprzedaży w najbliższym czasie np. w 2024 r. i 2025 r.?

Fundacja precyzuje, że za życia Fundatora nie planuje sprzedaży przedmiotów z Kolekcji. W latach 2024 - 2025 wystąpi nie więcej niż jedna transakcja sprzedaży (pojazdu albo zegarka) i tylko w przypadku wystąpienia jednego z następujących przypadków:

- gdy sytuacja finansowa Fundacji będzie wymagać pozyskania środków na funkcjonowanie Fundacji lub finansowanie świadczeń dla beneficjentów, albo

- Fundacji zostanie przedstawiona wyjątkowo korzystna oferta zakupu danego przedmiotu - na kwotę znacznie wyższą niż wycena wynikająca z cenników i wycen.

Wnioskodawca wyjaśnia, że wystąpienie którejkolwiek z tych sytuacji wydaje się mało prawdopodobne. Działalność Fundacji jest bowiem finansowana z najmu nieruchomości.

11) Ilu beneficjentów Państwa Fundacji w najbliższym czasie będzie potrzebowało środków finansowych np. na pokrycie kosztów kształcenia?

Instytucja fundacji rodzinnej przewidziana jest jako podmiot, który ma, co do zasady, funkcjonować przez wiele pokoleń.Tak też się dzieje w krajach, gdzie instytucja ta funkcjonuje od od lat. Dlatego przyjmowane rozwiązania rozwiązania muszą uwzględniać różne sytuacje.

Z obecnych zapisów statutu Fundacji wynika, że za życia Fundatora jest on jedynym beneficjentem Fundaji Rodzinnej. Natomiast po śmierci Fundatora beneficjentami będą jego spadkobiercy wskazani w testamencie.

Wydaje się, że w najbliższych kilku latach nie wystąpią świadczenia na pokrycie kosztów kształcenia. Natomiast konieczność pokrycia innych kosztów (np. leczenia) zależy od czynników losowych.

Należy podkreślić, że w najbliższym czasie beneficjentami Fundacji staną się także dzieci Fundatora.

12) Czy sprzedaż składników kolekcji w najbliższym czasie, np. w 2024 i 2025 roku, będzie spowodowana jedynie potrzebą zaspokojenia kosztów utrzymania funkcjonowania Fundacji Rodzinnej?

- gdy sytuacja finansowa Fundacji będzie wymagać pozyskania środków na funkcjonowanie Fundami lub finansowanie świadczeń dla beneficjentów, albo

- Fundacji zostanie przedstawiona wyjątkowo korzystna oferta zakupu danego przedmiotu - na kwotę znacznie wyższą niż wycena wynikająca z cenników i wycen.

Wnioskodawca wyjaśnia, że wystąpienie którejkolwiek z tych sytuacji wydaje się mało prawdopodobne. Działalność Fundacji jest bowiem finansowana z najmu nieruchomości.

13) Czy będą Państwo wystawiać przedmioty kolekcjonerskie, o których mowa we wniosku, na Aukcjach?

W przypadku konieczności uzyskania środków na sfinansowanie kosztów utrzymania funkcjonowania Fundacji Rodzinnej Fundacja będzie stosować typowe formy sprzedaży przewidziane dla przedmiotów kolekcjonerskich. Jedną z nich mogą być specjalistyczne aukcje, targi branżowe, ogłoszenia na specjalistycznych portalach. Są to metody stosowane przez wszystkich posiadaczy kolekcjonerskich pojazdów lub zegarków, także tych, którzy posiadają jeden czy kilka takich przedmiotów.

Jeśli nie zaistnieje konieczności uzyskania środków na sfinansowanie kosztów utrzymania funkcjonowania Fundacji Rodzinnej Fundacja nie będzie podejmować aktywnych działań mających na celu sprzedaż.

14) Czy w przypadku sprzedaży przedmiotów kolekcjonerskich, o których mowa we wniosku, będą Państwo korzystać z usług pośrednika, który będzie dokonywać sprzedaży tych przedmiotów w Państwa imieniu?

Fundacja wyjaśnia, że jedną z powszechniejszych metod sprzedaży przedmiotów kolekcjonerskich jest korzystanie z domu aukcyjnego. Jeśli licytacja kończy się sukcesem, to dom aukcyjny dokonuje sprzedaży we własnym imieniu, czyli nabywa przedmiot od sprzedającego i sprzedaje osobie/podmiotowi, który zaoferował najwyższą cenę (o ile zostały spełnione wszystkie warunki dojścia transakcji do skutku, np. została przekroczona cena minimalna).

Taki sposób sprzedaży przedmiotów kolekcjonerskich jest powszechnie stosowany, w szczególności przez osoby prywatne, które sprzedają przedmioty z prywatnej kolekcji (nie mają salonu, gdzie mogą wystawić przedmiot; personelu, który będzie go prezentował ewentualnym zainteresowanym i negocjował cenę). Licytacja prowadzona przez renomowany dom aukcyjny to również najbardziej miarodajny sposób ustalenia ceny rynkowej danego przedmiotu.

15) Czy przedmioty z kolekcji - zegarki i samochody stanowią towary wymienione w rozumieniu art. 120 ust. 1 pkt 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.)?

Co do zasady Zegarki i samochody spełniają kryteria art. 120 ust. 1 pkt 4 Ustawy o VAT (zgodnie z tym przepisem przez towary używane rozumie się ruchome dobra materialne nadające się do dalszego użytku w ich aktualnym stanie lub po naprawie, inne niż określone w pkt 1-3 oraz inne niż metale szlachetne lub kamienie szlachetne (CN 7102, 7103, 7106, 7108, 7110, 7112).

Niektóre przedmioty, ze względu na ich wartość historyczną lub etnograficzną, z kolekcji mogą spełniać kryteria do uznania za przedmioty kolekcjonerskie w rozumieniu art. 120 ust. 1 pkt 2 lit. b Ustawy o VAT.

16) Czy Fundacja nabyła kolekcję od podmiotu wymienionego w art. 120 ust. 10 ustawy o VAT (proszę wskazać od którego)?

We wniosku wskazano: „Fundator Fundacji wniesie Kolekcje do Fundacji w drodze darowizny lub w tytułem mienia wnoszonego na powiększenie funduszu założycielskiego"

Oznacza to, że:

- Kolekcje dopiero zostaną wniesione do Fundacji

- Kolekcje zostaną wniesione przez Fundatora, czyli osoba fizyczna wnosi do Fundacji prywatny majątek.

Przy czym istotny jest fakt, że Fundacja otrzyma Kolekcje nieodpłatnie oraz nie nabędzie ich w celu zbycia. Przedmioty nabywane w ramach rozbudowy Kolekcji Fundacja będzie kupować od podmiotów wskazanych w art. 120 ust. 10 ustawy o VAT.

Pytania:

1)Czy sprzedaż przez Fundację samochodów i zegarków z Kolekcji będzie podlegać opodatkowaniu VAT?

2)Czy Fundacji przysługuje prawo do odliczenia VAT z faktur dokumentujących zakupy związane z utrzymaniem Kolekcji?

Państwa stanowisko:

Sprzedaż przez Fundację samochodów i zegarków z Kolekcji nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT.

Fundacji nie przysługuje prawo do odliczenia VAT z faktur dokumentujących zakupy związane z utrzymaniem Kolekcji.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Ad. 1

Podstawą prawną funkcjonowania Fundacji jest ustawa z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (tekst jedn. Dz.U. z 2023 poz. 326 ze zm. – dalej „Ustawa o Fundacji rodzinnej”). Zgodnie z art. 1 Ustawy o Fundacji rodzinnej: „Ustawa reguluje organizację i funkcjonowanie fundacji rodzinnej, w tym prawa i obowiązki fundatora i beneficjenta.”

Zgodnie z art. 2 ust. 1 Ustawy o Fundacji rodzinnej: „Fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji rodzinnej.” Oznacza to, że podstawowym celem powołania i funkcjonowania fundacji rodzinnych jest gromadzenie mienia, zarządzania tym mieniem w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów.

W ocenie Wnioskodawcy przedstawione w opisie zdarzenia przyszłego sytuacje (nieodpłatne otrzymanie Kolekcji przez Fundację od fundatora; dbanie o zachowanie Kolekcji oraz remontowanie eksponatów, które tego wymagają) stanowią gromadzenie mienia oraz zarządzania tym mieniem w interesie beneficjentów.

Elementem zarządzania mieniem jest również sprzedaż niektórych eksponatów, gdy decyzja w tym zakresie będzie uzależniona od takich czynników, jak możliwość/konieczność uzyskania środków finansowych na funkcjonowanie Fundacji (np. sfinansowanie świadczeń dla beneficjentów) oraz możliwość uzyskania korzystnej ceny sprzedaży.

Podsumowując, opisane we Wniosku zdarzenia stanowią realizację celów fundacji rodzinnych określonych w art. 2 ust. 1 Ustawy o Fundacji rodzinnej.

Zgodnie z art. 2 ust. 2 Ustawy o Fundacji rodzinnej: „Przez świadczenie rozumie się składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów.”

Oznacza to, że ewentualne, incydentalne, nieodpłatne udostępnianie beneficjentom niektórych zegarków i samochodów do używania (np. podczas wyjątkowych uroczystości) stanowi świadczenie, o którym mowa w art. 2 ust. 2 Ustawy o Fundacji rodzinnej.

Zgodnie z art. 2 ust. 3 Ustawy o Fundacji rodzinnej: „Fundacja rodzinna w przypadku beneficjenta będącego osobą fizyczną może w szczególności pokrywać koszty jego utrzymania lub kształcenia, a w przypadku beneficjenta będącego organizacją pozarządową, o której mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2022 r. poz. 1327, 1265 i 1812), prowadzącą działalność pożytku publicznego wspierać działalność pożytku publicznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 tej ustawy.”

Przepis ten wskazuje przykładowe świadczenia fundacji rodzinnej na rzecz beneficjenta. To m.in. tego typu świadczenia będą finansowane ze środków uzyskanych ze sprzedaży samochodów lub zegarków - gdy Fundacja uzna, że w ramach zarządzania mieniem sprzedaż jest działaniem najbardziej racjonalnym.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 Ustawy o Fundacji rodzinnej: „Fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221) tylko w zakresie: 1) zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia; 2) najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie; 3) przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach; 4) nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze; 5) udzielania pożyczek: a) spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje, b) spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik, c) beneficjentom; 6) obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej; 7) produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu; 8) gospodarki leśnej.”

Zgodnie z art. 5 ust. 2 Ustawy o Fundacji rodzinnej: „Działalność, o której mowa w ust. 1 pkt 7 i 8, fundacja rodzinna może wykonywać wyłącznie w związku z prowadzonym gospodarstwem rolnym”.

Zgodnie z art. 5 ust. 3 Ustawy o Fundacji rodzinnej: „Przepis ust. 1 pkt 1 nie dotyczy praw wynikających z przystąpienia do podmiotów, o których mowa w ust. 1 pkt 3, i uczestnictwa w tych podmiotach oraz składników mienia, o których mowa w ust. 1 pkt 4.”

Art. 5 Ustawy o Fundacji rodzinnej określa, w jakim zakresie fundacje rodzinne mogą prowadzić działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 Prawo przedsiębiorców.

Z kolei art. 3 Prawa przedsiębiorców wskazuje, że: „Działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.”

W podobny sposób zdefiniowana jest działalność gospodarcza dla celów podatku od towarów i usług. Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2023 poz. 1570 ze zm. - dalej "Ustawa o VAT"): „Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody.

Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych”. Oznacza to, że wykonywanie przez fundacje rodzinne ich zasadniczych celów określonych w art. 2 ust. 1 Ustawy o Fundacji rodzinnej (gromadzenia mienia, zarządzania mieniem w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów) nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu Ustawy o VAT. Wykonując te zadania fundacje rodzinne nie działają bowiem jako producent, handlowiec lub usługodawca.

Wykonywanie czynności związanych z realizacją celów określonych w art. 2 ust. 1 Ustawy o Fundacji rodzinnej nie ma również celów zarobkowych. Celem jest bowiem gromadzenie mienia, zarządzania mieniem w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów – w sposób uszczegółowiony w statucie.

W praktyce oznacza to, że prawidłowe zarządzanie mieniem fundacji rodzinnych ma zapewnić środki na funkcjonowanie Fundacji oraz realizację celów statutowych. Są to cele, które realizuje każda fundacja rodzinna. Poza działaniami wynikającymi z art. 2 ust. 1 Ustawy o Fundacji rodzinnej (podejmowanymi przez każdą fundacje rodzinną) fundacje rodzinne mogą (ale nie muszą) prowadzić działalność gospodarczą w zakresie dopuszczonym przez art. 5 Ustawy o Fundacji rodzinnej. Jeśli te działania spełniają definicję określoną w art. 15 ust. 2 Ustawy o VAT, to Fundacja wykonuje działalność gospodarczą w rozumieniu Ustawy o VAT. W konsekwencji jest podatnikiem VAT.

W przypadku Fundacji działaniami podejmowanymi w charakterze podatnika VAT jest wynajem nieruchomości. W konsekwencji wynagrodzenie Fundacji za usługi najmu podlega opodatkowaniu VAT.

Jednocześnie Fundacji przysługuje prawo do odliczania VAT naliczonego zawartego w cenie towarów i usług wykorzystywanych do wykonywania działalności opodatkowanej VAT. Fakt posiadania przez Fundację statusu czynnego podatnika VAT nie oznacza, że wszelkie czynności podejmowane są przez Fundację w charakterze podatnika VAT. Katalog czynności opodatkowanych VAT został określony w art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy VAT: „opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają (...) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju”.

Z art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT wynika, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. W konsekwencji należy uznać, że Ustawa o VAT obejmuje swoim zakresem przedmiotowym sprzedaż samochodów oraz sprzedaż zegarków zgromadzonych w Kolekcjach (ponieważ transakcje te stanowią dostawę towarów). Powyższe nie przesądza jednak, że transakcja sprzedaży podlega opodatkowaniu. Nie każda sprzedaż jest bowiem opodatkowana VAT.

Podatkowi temu nie podlega, np. sprzedaż majątku prywatnego przez osobę fizyczną. Wynika to z tego, że istotny jest bowiem nie tylko zakres przedmiotowy Ustawy o VAT, ale także jej zakres podmiotowy. Należy zatem przeprowadzić analizę, czy w analizowanej sytuacji Wnioskodawca, sprzedając przedmioty z Kolekcji będzie działał w charakterze podatnika VAT. Zgodnie z art. 15 ust. 1 Ustawy o VAT: „Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności”. Z kolei art. 15 ust. 2 Ustawy o VAT stanowi, że: „działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych”.

Orzecznictwa potwierdza, że nawet jeśli jakiś podmiot jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT, to nie powoduje to, że wszelka dokonywana przez taki podmiot sprzedaż podlega opodatkowaniu VAT.

Orzecznictwo to dotyczy przede wszystkim osób fizycznych, ale zawarta w nim argumentacja pozostaje aktualna w przypadku fundacji rodzinnych. W pierwszej kolejności należy wskazać na wyrok składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej „NSA”) z dnia 29 października 2007 r. (I FPS 3/07), w którym wskazano, że: „przepisy art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2004 r. Nr 54 poz. 535 ze zm.) powinny być rozumiane w ten sposób, że warunkiem sine qua non uznania, iż dany podmiot działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, jest ustalenie, że działa on jako producent, handlowiec, usługodawca, pozyskujący zasoby naturalne, rolnik lub jako osoba wykonująca wolny zawód”. Sąd podkreślił również, że: „ani formalny status danego podmiotu jako podatnika zarejestrowanego, ani okoliczność, że dana czynność została wykonana wielokrotnie lub jednorazowo, lecz z zamiarem częstotliwości, nie mogą przesądzać o opodatkowaniu tej czynności bez każdorazowego ustalenia, że w odniesieniu do konkretnej czynności podmiot ten występował w charakterze podatnika podatku od towarów i usług”.

Fakt, że Fundacja jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (w analizowanym przypadku wynajmu) nie powoduje zatem, że sprzedaż składników mienia niezwiązanego z prowadzoną działalnością gospodarczą (zarządzanego zgodnie z art. 2 Ustawy o Fundacji rodzinnej) również podlega opodatkowaniu. Zawsze należy bowiem zbadać, czy są podstawy do uznania, że konkretna transakcja jest dokonywana w charakterze podatnika VAT.

W analizowanej sytuacji Wnioskodawca jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. Prowadzi on bowiem działalność gospodarczą w rozumieniu Ustawy o VAT w zakresie najmu. Działalność ta nie ma jednak żadnego związku ze sprzedażą składników Kolekcji zarządzanych na zasadach określonych w art. 2 Ustawy o Fundacji rodzinnej.

W ocenie Wnioskodawcy okoliczności transakcji jednoznacznie wskazują, że sprzedając w przyszłości składniki Kolekcji Fundacja nie będzie działała w charakterze podatnika VAT. Będzie to bowiem jeden z elementów zarządzania mieniem Fundacji, w szczególności polegającego na zapewnieniu środków pieniężnych na funkcjonowanie Fundacji (np. koszty obsługi księgowej i prawnej; wynagrodzenie lub zwrot kosztów dla członków zarządu) oraz wynikające ze statutu Fundacji świadczenia dla beneficjentów, np. pokrycie kosztów kształcenia.

W ocenie Wnioskodawcy status Fundacji rodzinnej w zakresie VAT wykazuje pewne podobieństwa do statusu osoby fizycznej. Działania Fundacji w zakresie gromadzenia mienia i zarządzania nim, a także realizacji świadczeń dla beneficjentów można porównać do działań osoby fizycznej dotyczących majątku prywatnego oraz realizacji prywatnych potrzeb. Nie podlegają one VAT nawet jeśli osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą, w ramach której działa w charakterze podatnika VAT.

Podsumowując, orzecznictwo jednoznacznie potwierdza, że sprzedaż przez Wnioskodawcę składników kolekcji w ramach zarządzania majątkiem Fundacji nie podlega opodatkowaniu VAT, ponieważ w tym zakresie Wnioskodawca nie działa w charakterze podatnika VAT w rozumieniu Ustawy o VAT (a jedynie zarządzał majątkiem w sposób umożliwiający funkcjonowanie Fundacji oraz wykonywanie świadczeń dla beneficjentów).

Stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie w uzasadnieniu interpretacji indywidualnej z 20 listopada 2023 r. (0112-KDIL1-3.4012.425.2023.1.KK). Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał w niej, że: „Określając skutki podatkowe, jakie rodzą na gruncie podatku od towarów i usług, czynności wykonywane przez fundacje rodzinne, należy brać pod uwagę specyfikę funkcjonowania takich fundacji. Fundacja rodzinna jest bowiem osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Przez świadczenie natomiast rozumie się składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów. Jednocześnie fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 Prawa przedsiębiorców tylko w zakresie wskazanym w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej, m.in. w zakresie najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie. Zatem cel działania fundacji rodzinnej jest stricte majątkowy i polega na kumulowaniu majątku rodzinnego w jednym podmiocie (fundacji rodzinnej) i takim zarządzaniu tym majątkiem, aby możliwe było spełnienie świadczeń na rzecz określonych podmiotów (beneficjentów). Jak się podkreśla w piśmiennictwie, fundacja rodzinna jest osobą prawną o charakterze prywatnym. Ma ona służyć fundatorowi i wskazanym przez niego w statucie fundacji rodzinnej beneficjentom, stanowiąc jednocześnie ochronę majątku wniesionego przez fundatora do fundacji rodzinnej.

Wskazać należy, że przepisy ustawy oraz dyrektywy w zakresie uznania podmiotu za podatnika prowadzącego działalność gospodarczą stanowią o realizacji zasady powszechności opodatkowania VAT, wynikającej zarówno z przedmiotowego opodatkowania tym podatkiem, który obejmuje wszelkie dostawy towarów i świadczenie usług za wynagrodzeniem, jak i zakresu podmiotowego z uwagi na szeroko zakreślony krąg podmiotów uznawanych za podatników VAT. Definicja działalności gospodarczej zawarta w art. 15 ust. 2 ustawy ma charakter autonomiczny, oparty na przepisach dyrektywy i winna być rozpatrywana niezależnie od innych przepisów krajowych, gdyż mogłoby to spowodować naruszenia funkcjonalności systemu VAT. Z przytoczonych wyżej przepisów wynika, że dla uznania danego podmiotu za podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy nie ma znaczenia rezultat prowadzonej działalności a sam fakt jej wykonywania.

Oznacza to, że aby uznać działalność podmiotu za działalność gospodarczą nie jest konieczne, aby przyniosła ona jakiekolwiek efekty, wystarczy aby było to takie wykorzystywanie składników majątku, które charakteryzuje się powtarzalnością lub długim okresem trwania. Zatem czerpanie dochodów ze składnika majątku wskazuje na prowadzenie działalności gospodarczej. Z założenia fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów, dodatkowo przepisy ustawy o fundacji rodzinnej precyzują zakres prowadzenia przez nią działalności gospodarczej wymieniając szereg czynności jakie fundacja rodzinna może wykonywać w ramach swojej działalności. Zatem w sytuacji wykonywania czynności wpisujących się w definicje dostawy towarów czy świadczenia usług – w rozumieniu art. 5 ustawy – w tym również udostępniania odpłatnego zewnętrznym podmiotom na podstawie umów najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie, gdy Wnioskodawca będzie dokonywał tych czynności w sposób ciągły dla celów zarobkowych, bez względu na cel czy rezultat tej działalności, będzie On uznany za podatnika prowadzącego działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy.

(…) Odnosząc się z kolei do wątpliwości Wnioskodawcy czy będzie On działał w charakterze podatnika VAT wykonując nieodpłatne świadczenia na rzecz Beneficjentów (Świadczenia), należy wskazać, że nie stanowią one działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Jak wskazał bowiem Wnioskodawca, Aktywa (nieruchomości) Fundacji będą udostępniane nieodpłatnie na potrzeby prywatne Beneficjentów (a zatem są one udostępniane do celów innych niż działalność gospodarcza Fundacji).” W powyższej interpretacji Dyrektor KIS zgodził się zatem, że zarządzanie mieniem w ramach art. 2 Ustawy o Fundacji rodzinnej nie podlega opodatkowaniu VAT. Podatkowi temu podlega natomiast wykonywanie działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 5 Ustawy o Fundacji rodzinnej.

Uzupełnienie uzasadnienia Wnioskodawcy (w związku z pyt. 5 Wezwania)

Uzupełniając uzasadnienie swojego stanowiska dotyczącego pyt. 1 Wnioskodawca wskazuje, że w ocenie Wnioskodawcy przedmioty z kolekcji nie będą wykorzystywane przez Fundację do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem VAT, w szczególności za takie wykorzystanie nie można uznać nieodpłatnego incydentalnego użyczania samochodów beneficjentom w ramach świadczeń dla beneficjentów.

Uzupełnienie uzasadnienia Wnioskodawcy (w związku z pyt. 7 Wezwania)

Uzupełniając uzasadnienie swojego stanowiska dotyczącego pyt. 1 Wnioskodawca wskazuje, że działalność w zakresie najmu nieruchomości niewątpliwie ma charakter ciągły i zarobkowy. W tym zakresie Fundacja prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 Ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem: „Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców iub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych."

To zyski z tej działalności mają, co do zasady, finansować funkcjonowanie Fundacji i świadczenia dla beneficjentów. Natomiast okoliczności i rozmiar transakcji związanych ze sprzedażą przedmiotów z Kolekcji powodują, że sprzedaż eksponatów z Kolekcji nie będzie miała charakteru ciągłego i zarobkowego. W szczególności nie można mówić o charakterze ciągłym. Działanie Fundacji w tym zakresie będą miały taki sam charakter, jak działania będącej kolekcjonerem osoby fizycznej, która incydentalnie dokupuje nowe przedmioty albo sprzedaje te posiadane i jej celem jest zachowanie i rozbudowa kolekcji.

W konsekwencji działania te nie będą dokonywane w ramach działalności gospodarczej Fundacji w rozumieniu art. 15 ust. 2 Ustawy o VAT.

Ad. 2

Podstawowa zasada odliczania VAT naliczonego zawarta jest w art. 86 ust. 1 Ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem: „W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.”

W ocenie Wnioskodawcy Kolekcje nie są wykorzystywane do działalności opodatkowanej VAT. Argumentacja w tym zakresie została przedstawiona w stanowisku Wnioskodawcy do pytania 1. W konsekwencji Wnioskodawcy nie przysługuje prawo do odliczenia VAT związanego z ich utrzymaniem. W przypadku uznania przez Dyrektora KIS, że sprzedaż składników kolekcji podlega opodatkowaniu VAT (czyli w przypadku uznania stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania 1 za nieprawidłowe) należy uznać, że Fundacji przysługuje prawo do odliczania VAT związanego z utrzymaniem Kolekcji – na zasadach określonych w art. 86 Ustawy o VAT, czyli przede wszystkim pod warunkiem odpowiedniego udokumentowania.

Interpretacja indywidualna

Rozpatrzyłem Państwa wniosek i 16 maja 2024 r. wydałem interpretację indywidualną znak: 0111-KDIB3-1.4012.52.2017.2.ICZ, w której stwierdziłem, że:

- Fundacja dokonując odpłatnej sprzedaży samochodów i zegarków z Kolekcji w okolicznościach wskazanych we wniosku, będzie występować w charakterze podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, prowadzącego działalność gospodarczą w myśl art. 15 ust. 2 ustawy, w konsekwencji sprzedaż samochodów i zegarków z Kolekcji będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT oraz

- Fundacja nie będzie miała prawa do odliczenia podatku naliczonego od wydatków związanych z utrzymaniem Kolekcji.

Interpretację doręczono Państwu 27 maja 2024 r.

Skarga na interpretację indywidualną

26 czerwca 2024 r. wnieśli Państwo skargę na tę interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku.

W skardze wnieśli Państwo o:

- rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym – na podstawie art. 119 pkt 2 PPSA i art. 120 PPSA,

- uchylenie zaskarżonej Interpretacji i zobowiązanie Dyrektora do wydania interpretacji w brzmieniu wskazanym przez Skarżącą,

- zasądzenie od Dyrektora na rzecz Skarżącej zwrotu kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, zgodnie z właściwymi przepisami prawa.

Postępowanie przed sądem administracyjnym

- Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wyrokiem z 13 listopada 2024r. sygn. akt I SA/Gd 580/24 uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną z 16 maja 2024 r. nr 0111-KDIB3-1.4012.52.2024.2.ICZ,

- Wyrok WSA w Gdańsku z 13 listopada 2024r. sygn. akt I SA/Gd 580/24 stał się prawomocny od 28 grudnia 2024 r. (data wpływu prawomocnego wyroku do organu 6 lutego 2025 r.).

Ponowne rozpatrzenie wniosku – wykonanie wyroku

Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA ze zm.):

Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie.

Wykonuję obowiązek, który wynika z tego przepisu, tj.:

- uwzględniam ocenę prawną i wskazania dotyczące postępowania, które wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 13 listopada 2024r. sygn. akt I SA/Gd 580/24,

- ponownie rozpatruję Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej – stwierdzam, że stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT:

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlega, odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy:

Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o towarach – rozumie się przez to rzeczy oraz ich części a także wszelkie postacie energii.

Przepis art. 2 pkt 22 ustawy stanowi, że:

Przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy:

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Jak stanowi art. 8 ust. 2 ustawy:

Za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

1) użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;

2) nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Zatem opodatkowaniu podlegać powinno, jako odpłatne świadczenie usług, użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza (w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników), jeżeli przysługiwało mu prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego, w całości lub w części, przy nabyciu tych towarów, ich imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych. Tylko łączne zaistnienie ww. przesłanek umożliwia zastosowanie fikcji prawnej i objęcie zakresem opodatkowania VAT usług świadczonych nieodpłatnie. Jeśli jeden z tych warunków nie jest spełniony, podatnik nie powinien opodatkowywać takiego nieodpłatnego świadczenia usług.

Zauważyć należy, że dla ustalenia, czy konkretne nieodpłatne świadczenie usług podlega opodatkowaniu na mocy cytowanego wyżej przepisu, istotne jest ustalenie celu takiego świadczenia. Jeżeli nieodpłatne świadczenie wpisywało się będzie w cel prowadzonej działalności gospodarczej wtedy przesłanka uznania takiej nieodpłatnej czynności za odpłatne świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu nie zostanie spełniona. Stwierdzenie takie uzależnione jednak jest od konkretnych okoliczności, jakie w danej sprawie występują.

Za usługi świadczone do celów innych niż działalność gospodarcza należy uznać wszelkie usługi, których świadczenie odbyło się bez związku z potrzebami prowadzonej działalności gospodarczej. Niedopełnienie któregokolwiek z warunków określonych w art. 8 ust. 2 ustawy, jest podstawą do traktowania nieodpłatnej usługi jako niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Przepisy ustawy formułują zatem zasadę, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega co do zasady odpłatne świadczenie usług, a nieodpłatne ich świadczenie traktuje się jako odpłatne w przypadkach określonych w ww. art. 8 ust. 2 ustawy.

Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy, bądź świadczenie usług zdefiniowane w art. 8 ustawy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ aby dana czynność podlegała opodatkowaniu tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy:

Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy:

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Określony w ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, że do tego, aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności, konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik. Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Ponadto, działalność gospodarczą stanowi wykorzystywanie towarów w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Przez ciągłe wykorzystywanie składników majątku należy rozumieć takie wykorzystywanie majątku, które charakteryzuje się powtarzalnością lub długim okresem trwania. Zatem czerpanie dochodów ze składnika majątku wskazuje na prowadzenie działalności gospodarczej.

Na mocy art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 z 11 grudnia 2006 r. s. 1 ze zm.):

„Podatnikiem” jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

„Działalność gospodarcza” obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.

Analizując powyższe przepisy należy stwierdzić, że dostawa towarów bądź świadczenie usługi podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana będzie przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy/usługi mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Działalność fundacji rodzinnej uregulowana została przepisami ustawy z dnia 21 lutego 2023 r. o fundacji rodzinnej (Dz. U. z 2023 r. poz. 326), zwanej dalej ustawą o fundacji rodzinnej.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 i 2 ustawy o fundacji rodzinnej:

Fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji rodzinnej.

Przez świadczenie rozumie się składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów.

W myśl art. 5 ust. 1 ww. ustawy o fundacji rodzinnej:

Fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 221) tylko w zakresie:

1) zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;

2) najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;

3) przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;

4) nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;

5) udzielania pożyczek:

a) spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,

b) spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,

c) beneficjentom;

6) obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;

7) produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;

8) gospodarki leśnej.

Z kolei stosownie do art. 5 ust. 3 ustawy o fundacji rodzinnej:

Przepis ust. 1 pkt 1 nie dotyczy praw wynikających z przystąpienia do podmiotów, o których mowa w ust. 1 pkt 3, i uczestnictwa w tych podmiotach oraz składników mienia, o których mowa w ust. 1 pkt 4.

Z cytowanych przepisów ustawy o fundacji rodzinnej wynika, że fundacja rodzinna tworzona jest w celu gromadzenia majątku rodzinnego przedsiębiorstwa, zarządzania nim oraz zabezpieczenia potrzeb finansowych beneficjentów tej fundacji. Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji, dodatkowo przepisy ustawy o fundacji rodzinnej określają również zakres w jakim fundacja może prowadzić działalność gospodarczą.

Określając skutki podatkowe, jakie rodzą na gruncie podatku od towarów i usług, czynności wykonywane przez fundacje rodzinne, należy brać pod uwagę specyfikę funkcjonowania takich fundacji.

Fundacja rodzinna jest bowiem osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Przez świadczenie natomiast rozumie się składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów. Jednocześnie fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 Prawa przedsiębiorców tylko w zakresie wskazanym w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej.

Zatem cel działania fundacji rodzinnej jest stricte majątkowy i polega na kumulowaniu majątku rodzinnego w jednym podmiocie (fundacji rodzinnej) i takim zarządzaniu tym majątkiem, aby możliwe było spełnienie świadczeń na rzecz określonych podmiotów (beneficjentów). Jak się podkreśla w piśmiennictwie, fundacja rodzinna jest osobą prawną o charakterze prywatnym. Ma ona służyć fundatorowi i wskazanym przez niego w statucie fundacji rodzinnej beneficjentom, stanowiąc jednocześnie ochronę majątku wniesionego przez fundatora do fundacji rodzinnej.

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT.

W myśl art. 86 ust. 1 ustawy:

W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:

a) nabycia towarów i usług,

b) dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.

Z powołanego art. 86 ust. 1 ustawy wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług, a towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego). Przedstawiona zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Ponadto należy podkreślić, że ustawodawca zapewnił podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w całości lub w części, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Ten ostatni przepis określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Stosownie do cytowanych wyżej przepisów prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany, czynny podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Należy zauważyć, że formułując w art. 86 ust. 1 ustawy warunek związku ze sprzedażą opodatkowaną, ustawodawca nie uzależnia prawa do odliczenia od związku zakupu z obecnie wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Wystarczającym jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towarów lub usług przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej wynika, że zakupy te dokonane są w celu ich wykorzystania w ramach jego działalności opodatkowanej. Przy czym związek dokonywanych zakupów z działalnością gospodarczą może mieć charakter pośredni lub bezpośredni.

O związku bezpośrednim dokonywanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy nabywane towary służą, np. dalszej odsprzedaży (towary handlowe) lub też nabywane towary i usługi są niezbędne do wytworzenia towarów lub usług będących przedmiotem dostawy. Bezpośrednio wiążą się więc z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika. Natomiast pośredni związek nabywanych towarów i usług z działalnością przedsiębiorcy występuje wówczas, gdy ponoszone wydatki wiążą się z całokształtem funkcjonowania przedsiębiorstwa – mają pośredni związek z działalnością gospodarczą, a tym samym z osiąganym przez podatnika obrotem opodatkowanym. Aby jednak można było wskazać, że określone zakupy mają chociażby pośredni związek z działalnością podmiotu, istnieć musi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy dokonanymi zakupami towarów i usług, a powstaniem obrotu. O pośrednim związku dokonanych zakupów z działalnością podatnika można mówić wówczas, gdy zakup towarów i usług nie przyczynia się bezpośrednio do uzyskania obrotu przez podatnika, np. poprzez ich odsprzedaż, lecz poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości, przyczynia się do generowania przez podmiot obrotu.

Powyższe regulacje oznaczają, że aby stwierdzić, czy podatnikowi podatku od towarów i usług przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony, należy zbadać wyłącznie związek ponoszonych wydatków z wykonywanymi przez podatnika czynnościami opodatkowanymi, przy czym związek ten musi mieć charakter niewątpliwy, lecz niekoniecznie bezpośredni. Podatnik musi jednak wykazać związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Z opisu sprawy wynika, że Fundacja rodzinna jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. Wynika to z faktu, że Fundacja jest właścicielem nieruchomości użytkowych i uzyskuje przychody z najmu, które są opodatkowane 23 proc. stawką VAT. Beneficjentami Fundacji są osoby fizyczne.

Fundator Fundacji jest właścicielem: 1) kolekcji samochodów, 2) kolekcji zegarków.

Kolekcja samochodów składa się z samochodów o wartości zabytkowej lub kolekcjonerskiej (wyprodukowanych w niewielkiej liczbie egzemplarzy, wyjątkowe wersje itp.). Kolekcja zegarków składa się z zegarków o wartości zabytkowej lub kolekcjonerskiej (wyprodukowanych w niewielkiej liczbie egzemplarzy, wyjątkowe wersje itp.).

Państwa wątpliwości dotyczą kwestii:

- czy sprzedaż przez Fundację samochodów i zegarków z Kolekcji będzie podlegać opodatkowaniu VAT oraz

- czy Fundacji przysługuje prawo do odliczenia VAT z faktur dokumentujących zakupy związane z utrzymaniem Kolekcji.

Dokonując oceny Państwa stanowiska w powyższym zakresie należy mieć na uwadze - stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku wyrażone w przywołanym wcześniej wyroku z 13 listopada 2024 r. sygn. akt I SA/Gd 580/24, które jest rozstrzygnięciem zapadłym w niniejszej sprawie i które w świetle przywołanego wcześniej art. 153 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wiąże Organ w tej sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku stwierdził, podstawowym celem powołania i funkcjonowania fundacji rodzinnych jest gromadzenie mienia, zarządzania tym mieniem w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów.

Zdaniem Sądu przedstawione w opisie zdarzenia przyszłego sytuacje (nieodpłatne otrzymanie Kolekcji przez Fundację od fundatora; dbanie o zachowanie Kolekcji oraz remontowanie eksponatów, które tego wymagają) stanowią gromadzenie mienia oraz zarządzania tym mieniem w interesie beneficjentów. Elementem zarządzania mieniem może być również incydentalna sprzedaż niektórych eksponatów, gdy decyzja w tym zakresie będzie uzależniona od takich czynników, jak konieczność uzyskania środków finansowych na funkcjonowanie Fundacji.

W ocenie Sądu - w niniejszej sprawie z całą pewnością opisane we wniosku zdarzenia stanowią realizację celów fundacji rodzinnych określonych w art. 2 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej.

WSA w Gdańsku odwołując się do przepisów ustawy o fundacji rodzinnej stwierdził, że wykonywanie przez fundacje rodzinne ich zasadniczych celów określonych w art. 2 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej (gromadzenia mienia, zarządzania mieniem w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów) nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT.

Wykonując te zadania fundacje rodzinne nie działają bowiem jako producent, handlowiec lub usługodawca. Wykonywanie czynności związanych z realizacją celów określonych w art. 2 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej nie ma również celów zarobkowych. Celem jest bowiem gromadzenie mienia, zarządzania mieniem w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów - w sposób uszczegółowiony w statucie.

Oczywiście poza działaniami wynikającymi z art. 2 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej (podejmowanymi przez każdą fundacje rodzinną) fundacje rodzinne mogą (ale nie muszą) prowadzić działalność gospodarczą w zakresie dopuszczonym przez art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej. Jeśli te działania spełniają definicję określoną w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, to Fundacja wykonuje działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT. W konsekwencji jest podatnikiem VAT.

Zdaniem Sądu - jak wynika ze złożonego wniosku, w przypadku skarżącej Fundacji działaniami podejmowanymi w charakterze podatnika VAT jest wynajem nieruchomości. W konsekwencji wynagrodzenie Fundacji za usługi najmu podlega opodatkowaniu VAT. Jednocześnie Fundacji przysługuje prawo do odliczania VAT naliczonego zawartego w cenie towarów i usług wykorzystywanych do wykonywania działalności opodatkowanej VAT.

Fakt posiadania przez Fundację statusu czynnego podatnika VAT nie oznacza jednak, że wszelkie czynności podejmowane są przez Fundację w charakterze podatnika VAT.

Katalog czynności opodatkowanych VAT został określony w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT: „opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają (...) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju”.

Z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W konsekwencji – w ocenie Sądu - należy uznać, że ustawa o VAT co do zasady obejmuje swoim zakresem przedmiotowym sprzedaż samochodów oraz sprzedaż zegarków zgromadzonych w Kolekcjach (ponieważ transakcje te stanowią dostawę towarów). Powyższe wbrew stanowisku organu nie przesądza jednak, że transakcja sprzedaży podlega opodatkowaniu. Nie każda sprzedaż jest bowiem opodatkowana VAT.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT: „Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności”.

Z kolei art. 15 ust. 2 ustawy o VAT stanowi, że: „działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych”.

W ocenie Sądu fakt, że fundacja rodzinna jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (w analizowanym przypadku - wynajmu) nie powoduje zatem, że zawsze sprzedaż składników mienia niezwiązanego z prowadzoną działalnością gospodarczą (zarządzanego zgodnie z art. 2 ustawy o fundacji rodzinnej) również podlega opodatkowaniu. Zawsze należy bowiem zbadać, czy są podstawy do uznania, że konkretna transakcja jest dokonywana w charakterze podatnika VAT. W przedmiotowej sprawie strona jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. Prowadzi on bowiem działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT w zakresie najmu. Działalność ta nie ma jednak związku z incydentalną, co podkreślono we wniosku, sprzedażą składników Kolekcji zarządzanych na zasadach określonych w art. 2 ustawy o fundacji rodzinnej.

Zatem Sąd podziela ocenę, że opisane we wniosku okoliczności transakcji wskazują, że sprzedając w przyszłości składniki Kolekcji w warunkach wskazanych przez stronę Fundacja nie będzie działała w charakterze podatnika VAT. Jak bowiem strona wskazała - będzie to jeden z elementów zarządzania mieniem Fundacji, w szczególności polegającego na zapewnieniu środków pieniężnych na funkcjonowanie Fundacji oraz wynikające ze statutu Fundacji świadczenia dla beneficjentów, np. pokrycie kosztów kształcenia. W konsekwencji – zdaniem Sądu - prawidłowe jest również stanowisko strony, że nie przysługuje jej prawo do odliczenia VAT związanego z kolekcją, o co zapytano w pytaniu numer 2.

Tym samym, mając na uwadze przedstawione we wniosku okoliczności sprawy, powołane wyżej przepisy prawa oraz stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku przedstawione w zapadłym w niniejszej sprawie wyroku z 13 listopada 2024 r. sygn. akt I SA/Gd 580/24, należy stwierdzić, że Fundacja rodzinna dokonując sprzedaży samochodów i zegarków z Kolekcji w związku z realizacją celów określonych w art. 2 ust. 1 Ustawy o Fundacji rodzinnej, nie mając celu zarobkowego nie dokonuje dostawy towarów, w rozumieniu art. 7 ustawy o podatku od towarów i usług a Fundacja nie będzie uznana za podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 tej ustawy.

Odpowiadając zatem na Państwa pytanie nr 1, należy stwierdzić, że dokonując odpłatnej sprzedaży samochodów i zegarków z Kolekcji w okolicznościach wskazanych we wniosku, Fundacja nie będzie występować w charakterze podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, prowadzącego działalność gospodarczą w myśl art. 15 ust. 2 ustawy. W konsekwencji, w okolicznościach przedstawionych we wniosku, sprzedaż samochodów i zegarków z Kolekcji nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT.

Odpowiadając na Państwa pytanie nr 2 – należy stwierdzić, że nie zostanie spełniony podstawowy warunek odliczenia podatku naliczonego wynikający z art. 86 ust. 1 ustawy tj. związek z wykonywaniem czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług, zatem nie będą mieli Państwo prawa do odliczenia podatku naliczonego od wydatków związanych z utrzymaniem Kolekcji.

Wobec powyższego Państwa stanowisko w zakresie objętym pytaniami nr 1 i 2 – jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji uchylonej wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 13 listopada 2025 r. sygn. akt I SA/Gd 580/24, tj. 16 maja 2024 r.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym albo opisem zdarzenia przyszłego. Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.

Źródło: INFOR

Newsletter

Drukuj

Skopiuj link

Zgłoś błąd na stronie